Aile, kendisini oluşturan bireylere huzur veren, vazgeçilmez bir kurumdur. Hz. Âdem’in ailesinden bugüne bizi birbirimize bağlayan en önemli değerlerimiz sevgi, merhamet, adalet, güven ve ihsan temeli üzerine kurulu ailelerimiz aynı zamanda bu değerleri gelecek nesle aktarma açısından da hayati önem taşır.
Ailede çocuk ise Allah’ın eşsiz bir nimeti olarak evin bereketi ve umududur. Bireylerin büyüyüp yetiştiği aile ortamı ileride kuracağı kendi ailesinin temel yapıtaşlarını oluşturmaktadır. Ailede anne babanın sevgi, saygı, sorumluluklar konusundaki ilişkisini gözlemleyen çocuk, benzer davranışlar sergileyerek ve ebeveyni ile özdeşim kurarak kendi karakterini oluşturmaktadır.
Aile çocuklar için, insan ilişkilerini izledikleri görsel bir sahne gibidir. Çocuk gözlemler ve yaşar. Bu yüzden çocukluk dönemindeki sevgi dolu ilişkiler ve deneyimler; yetişkinlikte sağlıklı ilişkiler kurma ve ailede huzurun sağlanması için önemlidir. Ancak, çocukluk dönemindeki olumsuz deneyimlerin, yetişkinlikteki ilişkileri etkileme potansiyeli de vardır. Örneğin, ihmal veya istismar gibi travmatik deneyimler, şiddet, değersizlik, sevgisizlik gibi duygusal yoksunluklar bireyi olumsuz yönde etkileyebilir ve ilerideki ilişkilerini zorlaştırabilir. Zira çocuk ilk tecrübelerini ailede yaşar, ilk eğitimini ailede alır.
Aile içindeki ilişkilerin temelini anne babanın tutumu belirler. Anne baba birbirine sevgi ve anlayışla yaklaşıyorsa bu sıcak ilişkiler anne babadan çocuklara doğru yayılır. Gergin ortam ise çocuklar için güvensizlik oluşturur. Tartışmaların sık sık kavgaya dönüştüğü, ayrılma ve evden uzaklaşmaların olduğu durumlarda çocukların ruh sağlığı da bozulur. İçlerinde öfke, kızgınlık ve düşmanlık olabilir. İnsan sevildikçe, güven içinde olduğu ortamda sevmeyi öğrenir.
Çocuğun şahsiyet gelişimi gibi manevi gelişimi için de en verimli toprak huzurlu aile ve model alabileceği anne babadır. Çocukluk dönemi taklit dönemi olduğundan aile içerisinde yapılan ibadetler, dua ve dini sözler çocuğun bilincine yerleşir. Yetişkinlerin aile bireyleriyle birlikte geçirdikleri bayramlar, kutsal geceler, ezberletilen dualar çocukluk zamanlarının tatlı, verimli süreçleridir. Çocuk kıymetli bir emanet olarak asla ihmale gelmez. İmam Gazzâlî, şöyle demiştir: “Çocuk anne babasının yanında ilahi bir emanettir. Onun kalbi safi bir cevherdir. Her türlü nakış ve suretten boş, nakşedilen her şeyi kabule istidatlı kendisine yönelik her şeye meyleder vaziyettedir. Kendisine iyilik telkin edilir ve iyi işler yaptırılırsa, çocuk iyi bir insan olarak yetişir; dünya ve ahiret saadetine ulaşır. Kötü işlere itilir ve hayvanat gibi ihmal edilir, terbiyesine bakılmazsa, işi azıtır helak olur. Onun bu kötülüğünde velileri ortak olur.”[ İhyâ-u Ulumiddîn. Çev. M.A. Müftüoğlu, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed et-Tûsî Gazzâlî, (İstanbul: Vefa Yayınları, 2007), 165.]
Çocukluk yaşantılarının; aile huzurunu artıran faktörlerin büyük bir kısmının temeli olabileceği düşünülmektedir. İnsan karakterinin çocukluğunun ilk yıllarında şekillendiği düşünülürse aile huzurunu etkileyen sevgi, iletişim, merhamet gibi unsurlar hep akılda olmalıdır. “Olumlu çocukluk yaşantılarının Aile Huzuruna Etkisinin İncelenmesi” çalışmasına katılan 358’i (%83’ü) kadın, 71’i (%16,6’sı) erkek 429 bireyle yapılan nicel araştırmada katılımcıların çocukluk yaşantıları ne kadar olumlu geçmiş ise aile huzurları da o ölçüde artmıştır.[ Değişen Dünyada Aile ve Çocuğun İnşası, Olumlu Çocukluk Yaşantılarının Aile Huzuruna Etkisinin İncelenmesi: Emine İpekdal, (İstanbul, 2024), 593.
] Bunun ebeveynlerin evlilik yaşamlarına da anlamlı etkisi olduğu söylenebilir.
Çocukla birlikte geçirilen zamanda yaşanılan sıcak duygularla okuma, oynama, paylaşma, gülme, algılama, inanma gibi paha biçilmez anların hatıraları yaşam denilen süreçte hep beraberinde olacaktır. Ta ki çocuklar yetişkin yaşamlarına deneyimlerinin ve samimiyetin sağladığı güvenle adım atsınlar. Geriye dönüp baktıklarında ailesiyle mutluluk içinde geçirdikleri zamanı, kendisine inanıldığını hatırlayacaklardır.
Emine İPEKDAL
Samsun İl Müftülüğü / Vaiz