Önce, TMO'nun Bakanlar Kurulu kararıyla
2006 yılında
fındık alımlarına başlamasıyla birlikte
üreticinin
alın teri ve emeğinin
büyük ölçüde korunduğunu
belirtmeliyim...
Yoksa, TMO olmasaydı,
piyasanın kurtları;
üreticiyi
parçalayacaktı...
Fiskobirlik'in para sıkıntısı çektiği
dönemlerden bu yana
TMO'nun varlığı,
piyasaya denge getirdi...
Böyle olunca,
bu tespiti
sıklıkla yaparak,
"İyi ki TMO var"
diye yazan biriyim...
Bu girizgahtan sonra
bir endişeyi dile getirmek istiyorum...
Bu endişem;
alım politikaları sürecinde,
2022'de 21 ve 2023'te 30 gün
iken TMO'nun,
2024'te ürünün
teslim tarihinden
itibaren
45 gün içerisinde
ödeme yapacağını açıklamasıdır...
Şunu biliyorum ki,
ödemeler
erken de yapılabilir ama
ne kadar erken, o bilinmiyor...
Ne kadar geç ödeme yapılırsa,
üreticinin zararına olacak
ve piyasa yapıcılar
fiyatı daha da düşürecek...
Bir hesap yapalım...
TMO'ya 50 randıman olarak
1 ton fındık teslim edecek 
üretici, desteklerle birlikte
133 bin lira alacak...
Bu para, bir ay içinde ödendiğinde
üretici mevduat açısından
yaklaşık 5 bin lira zarara
uğrayacak. Bu ödeme 15 gün daha gecikirse,
bu zarar 7 bin 400 lirayı bulacak...
Böylelikle fındığın kilosu,
125-126 TL bandına düşecek...
Hal böyle olunca, acil paraya ihtiyacı olan
üretici,
TMO'nun ödemesini beklemek yerine
fındığını 7-8 lira eksiğine
tüccara verecek...
Her şey apaçık ortada...
Üstelik, "Kokarca belası" yüzünden
beklenen rekolte de 
gerçekleşmeyecek...
Sahil kesiminde
bahçeleri kokarca vurdu;
randıman ise 35-40'lara düştü...
Yani, 100 gram kabuklu fındık kırıldığında
normalde 50 gram iç çıkması gerekirken;
bu rakam 35-40 grama kadar geriledi...
Haliyle bu fındığı da ne tüccar ne de TMO alıyor...
Pazara fındığını indiren
üretici, ürününü satamadan geri dönüyor...
Böyle bir sıkıntının yaşandığı
süreçte,
en azından
TMO ödemelerinin
15 gün içinde gerçekleştirilmesi
kaçınılmaz olacaktır...
Aksi takdirde,
üretici
büyük bir perişanlık yaşayacak
ve piyasa da
"Tekel" konumundaki
firma ve işbirlikçilerine
kalacak!..
Bu sorun, sadece üreticiyi değil;
bölge esnafını da mağdur edecek!..
Demedi demeyin!..