Samsun son yapılan İl 2017 SEGE verilerine göre 81 il içerisinde 31. sırada. Ya İlçe SEGE-2022 verilerine göre ilçelerin durumu ne?
Demografi, İstihdam ve Sosyal Güvenlik, Eğitim, Sağlık, Finans, Rekabetçilik değişkenleri, Yenilikçilik, Yaşam Kalitesi ve bu başlıkların altında her ilçe için 56 değişkene bağlı veriler kullanılarak Türkiye’deki toplam 973 ilçenin İlçe SEGE-2022 sıralaması oluşturulmuş.
Samsun’daki 17 ilçenin durumunu bu çalışmada bulmak mümkün.
İlçe SEGE-2022 sıralamasına göre Samsun ilçeleri;
Atakum 60, İlkadım 91, Tekkeköy 191, Canik 210, Bafra 269, Çarşamba 344, Havza 384, 19 Mayıs 394, Terme 438, Ladik 469, Kavak 513, Alaçam 565, Vezirköprü 666, Yakakent 667, Salıpazarı 800, Asarcık 810, Ayvacık 829. sırada…
Bu sıralamaya kabaca bir bakarsak;
Sıralamada sonuncu sıralarda olan Vezirköprü, Yakakent, Salıpazarı, Asarcık ve Ayvacık ilçelerinin il sınırlarında ve şehir merkezine en uzak ilçeler olduğunu görüyoruz. Bu da ulaşımın gelişmişlikteki önemini görmemize neden oluyor. Bu ilçelerin coğrafi dezavantajları önemli tabi ki.
Burada Yakakent ve benzer şekilde Alaçam’ın sahilde ve ulaşım sorununun nispeten az olduğunu da göz önünde bulundurursak alt sıralarda olmasını göç, turizmden ve tarımdan gereken payı alamama ve sanayi alanları olmaması, buna bağlı istihdam imkanlarının kısıtlı olmasına da bağlayabiliriz.
Özetle; gözden ırak olanın gelişmeden de ırak oluyor sanırım…
Atakum’un Türkiye’deki 973 ilçe arasında 60. sırada olması sevindirici olsa da “Daha üst seviyelerde olabilir miydi?” sorusunu akla getiriyor.
İlkadım’ın 91. sırada olması ise tam bir hayal kırıklığı!
Kentsel dönüşümün bir türlü başlayamadığı İlkadım, çok daha iyi bir sıralamada olmalıydı.
Benzer şekilde Tekkeköy ve Canik de çok daha üst sıralarda olmalıydı.
Hele ki Tekkeköy sınırları içerisinde 3 Organize Sanayi Bölgesi, 4 Sanayi Sitesi, Lojistik Merkez ve Liman ile olması gerektiği yerde hiç değil. Daha havaalanı potansiyelini, fuar potansiyelini, tarımsal işletmeleri, ulaşım aksları üstünlüğüne hiç değinmedik.
Samsun’da iki ovanın merkez ilçeleri olan Bafra ve Çarşamba da alt sıralarda…
Havza ana yol üzeri ve eskiden gelen turizm potansiyeline rağmen alt sıralarda. Havza’daki son Organize Sanayi Bölgesi çalışmaları ve OSB’nin geniş bir gelişim alanı olması yakın gelecekte sadece Samsun’un değil bölgenin parlayan yıldızı olacağının bir göstergesi. Bu sanayi gelişimi, Kara ve demiryolu avantajının yanına bir de hak ettiği yerde olamayan ve turizm tesisleri yetersiz olan kaplıca turizmine de eğilirse ileriki tarihlerde Türkiye’de en hızlı gelişen ilçeler arasına girerek yaşanabilirlik seviyesi yüksek bir ilçe haline dönüşecektir.
19 Mayıs ilçesi sıralaması iyi görünse de taşıdığı potansiyel itibariyle yakın gelecekte Atakum’a yakın bir sıralama alma kapasitesine sahip. Sıralamaya Atakum ve Bafra arası sahil bir ilçe olarak bakarsak çok düşük. Sahil, Kızılırmak Deltası ve Nebiyan’daki turizm potansiyelini gerektiği gibi değerlendiremeyen ilçede sanayi alanı olmasa da üniversite ve tütün işleme tesisi BAT’ın ilçede olmasıyla büyük potansiyel taşıyor. Özellikle son pandemi sonrasında müstakil ev edinme modası Atakum’dan 19 Mayıs’a doğru yatayda bir şehirleşme potansiyeli taşıyor. 19 Mayıs da Havza gibi yakın gelecekte çok daha iyi yerlerde olacak görünüyor.
Verileri İlçe SEGE-2017 ile kıyaslarsak, ilginç veriler ve ilçelerin karnesi tam olarak ortaya çıkıyor;
SEGE verilerine bakarak Havza 85, Canik 74, Çarşamba 27, Terme 13, Atakum 6, Tekkeköy 2 sıra yükselmiş. Havza’nın 85 sıra birden yükselmesi bölgenin parlayan yıldızı olma potansiyelini göstermesi açısından da önemli.
Sıralamada düşenler ise;
Salıpazarı -143, Ladik -129, Yakakent -108, Vezirköprü -93, Asarcık -87, Kavak -50, 19 Mayıs -50, Ayvacık -39, İlkadım -39, Bafra -22, Alaçam -11 sıra birden düşmüş.
Özetle; gelişmişlik deyince aklımıza istihdam, turizmi altyapı gibi kavramlar gelse de SEGE yaşanabilir bir ilçe bağlamında tüm verilere bakarak bir sıralama yapıyor.
Kalın sağlıcakla...
Hüseyin Kurt